گروه میراث‌فرهنگی ـ‌ در25 کیلومتری اهواز شهرستان حمیدیه، یکی از دیواره‌های تثبیت‌کننده رودخانه کرخه در شرایط مناسبی قرار ندارد. فعالان میراث‌فرهنگی از یک‌سو با توجه به داده‌های باستان‌شناسان به تاریخی بودن این سازه اشاره می‌کنند و از طرف دیگر بررسی‌های بیشتر کارشناسان و باستان‌شناسان را در این منطقه ضرروی قلمداد می‌کنند.

 

 

به‌گزارش CHN، از گذشته‌های دور تاکنون همواره برای مهار کردن جریان‌ سیلاب در عرض معینی از رودخانه از سازه‌هایی چون سیل‌بند یا گوره‌ها بهره می‌جستند. گفته می‌شود، این سازه‌ها از پخش و گسترش سیلاب در زمین‌های اطراف رودخانه جلوگیری کرده و آن را در مسیر و مجرای مشخص و محدود هدایت می‌کند. اما سازه‌ای که در رودخانه کرخه در شهرستان حمیدیه از دوره ساسانی تا امروز وجود دارد از آن به عنوان تثبیت‌کننده دیواره یا (اپی) نام می‌برند.

 

 

«حمیدرضا فرخ احمدی» اولین باستان‌شناسی بود که در سال 85 موفق به شناسایی این سازه شد. این سازه با طول  110 متر، قطر 5/2 متر و با ارتفاع 5 متر در کنار رودخانه کرخه در شهرستان حمیدیه که پیش از این به تیرا معروف بوده مشاهده می‌شود.

 

 

فرخ احمدی در این باره به CHN می‌گوید: تثبت‌کننده دیواره که از آن در اصطلاح علمی اپی نام می‌برند کاربرد‌های مختلفی داشته است. این سازه از آن رو تعبیه شده که دیواره رودخانه دچار فرسایش نشود. به‌طوری‌که وقتی مردمان گذشته در فصل‌های پربارش بستر رودخانه را سست می‌دیدند اقدام به ساخت این دیواره‌ها می‌کردند.

 

 

وی‌ معتقد است، در این سازه ساسانی، لایه‌های مرمتی در طول دوره‌های مختلف تاریخی مشاهده می‌شود. و در حال‌حاضر  تکنولوژی‌های جدید که از غرب وارد شده‌اند با آرماتور بندی و بتن ضد آب کار این سازه‌های تاریخی را در طول رودخانه انجام می‌دهند تا جریان آب رودخانه در مسیری که در حرکت است ادامه پیدا کند. هم‌اکنون در پشت تمام سدهای انحرافی تنظیمی این مهندسی اجرا می‌شود.

 

 

«مجتبی گهستونی» فعال میراث‌فرهنگی و دبیر انجمن تاریانا خوزستان در این باره به خبرگزاری CHN می‌گوید: بررسی‌ها دررابطه با این سازه توسط کارشناسان و باستان‌شناسان ضروری است چراکه در جوار این اپی آثاری از یک سد هم دیده می‌شود که جنس آن هم از سنگ و ساروج است.

 

گهستونی افزود: ظاهرا پیش از این، گنجینه آب و برق خوزستان نسبت به شناسایی این اثر اقدام کرده اما تاکنون از سوی گنجینه آب و سازمان میراث فرهنگی خوزستان هیچگونه کاوش و حفاظتی صورت نگرفته است. این درحالی است که وجود این آثار به‌جای مانده در کنار قلعه تاریخی موسوم به کوشک حمیدیه نشان از اهمیت این سازه‌های آبی تاریخی دارد.

 

هم‌اکنون نیز تعدادی از صابئین مندایی که پیروان حضرت یحیی هستند هر روزه در این مکان فرایض روزانه خود را انجام می‌دهند که این نکته نیز نشان از باستانی بودن و ارزش تاریخی منطقه است.

 

با این حال، با توجه به آثار و محوطه‌های متعددی که در شهرستان حمیدیه وجود دارد اما تنها دو اثر در فهرست آثار ملی کشور قرار گرفته است. از جمله آن‌ها می‌توان به کوشک حمیدیه و محوطه تاریخی حمیدیه در ورودی شهر اشاره کرد.

 

اما فرخ احمدی درخصوص وضعیت حفاظتی این سازه افزود:  با وجود اطلاع‌رسانی‌های گسترده از این دیواره تثبیت کننده در کنار رودخانه کرخه ارگان  میراث‌فرهنگی حتی اطلاعی از محل سازه ندارد و تاکنون اقدام به ثبت در فهرست آثار ملی نکرده است چه رسد به حفاظت و نگهداری.